Yazılar yazılar

AR-GE Projelerimiz

Kömür ülkemizin en önemli yerli kaynaklarından biri olup, enerjide dışa bağımlılığın azaltılması ve yerli kömürlerimizin ekonomiye kazandırılması amacıyla kömürle ilgili yeni teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanması hayati önem taşımaktadır. Bu çerçevede; son yıllarda Kurumumuz ve TÜBİTAK tarafından kömür üretimi ve kullanımı ile ilgili Ar-Ge ve yenilik çalışmaları gerçekleştirilmekte ve özellikle TÜBİTAK destekli programlarla yerli kömürlerimizin değerlendirilmesine yönelik projelere imza atılmaktadır.

Ülkemizde kömürle ilgili Ar-Ge ve İnovasyon faaliyetlerinin yürütülme nedenleri;

Kömürlerimizin düşük kaliteli olması (düşük kalori değeri, yüksek kül, nem ve kükürt içeriği)
Kömürün Ülkemizin en önemli yerli enerji kaynağı olması
Enerjide dışa bağımlılığın azaltılması
Ülkemizin uymakta zorunlu olduğu uluslararası anlaşmalar (Kyoto Protokolü, Paris Anlaşması ile AB çevre mevzuatına uygun hale getirmek)
Birim kalori başına üretilen enerji miktarının arttırılması
Ulusal çevre düzenlemelerinin baskısı
Verimlilik ve katma değerin arttırılması
Müşteri memnuniyetinin sağlanması şeklinde özetlenebilir.

Bu amaçla, Kurumumuz tarafından çeşitli ulusal ve uluslararası araştırma kurumları ve üniversiteler ile sürekli işbirliği halinde, dünyada gelişen temiz kömür teknolojileri paralelinde Ar-Ge faaliyetleri ve projeleri yürütülmektedir. Kömürün yanma verimini arttırırken çevresel etkilerini azaltmaya yönelik olarak tasarlanan ileri teknolojiye dayalı Ar-Ge faaliyetleri kapsamında; kömür hazırlama ve zenginleştirme, kömürün gazlaştırılması, gazın temizlenmesi, kimyasal ve sıvı yakıt üretimi, kömürün yanması, kömür madenciliği ve kömür arama, kömürün farklı alanlarda kullanımı (Hümik asit) vb. konularla ilgili çalışmalar sürdürülmektedir.

Biyokütle ve Kömür Karışımlarından Sıvı Yakıt ve Vaks Üretimi Projesi (TRİJEN)

Kurumumuz tarafından TÜBİTAK-MAM ile işbirliği yapılarak ELİ Müdürlüğümüze ait Soma sahasında, kömür ve biyokütle karışımının gazlaştırılarak sıvı yakıta dönüştürülmesi amacıyla 250 kg/saat yakıt beslemeli ve 1,1 MWth termal güce sahip pilot akışkan yatak tipli bir pilot tesis kurulmuştur. Tesis için, TKİ ile EİGM Müşteri Kurum olmak üzere TÜBİTAK KAMAG tarafından finansman desteği sağlanmıştır.

Türkiye’nin enerji alanında bağımsızlaşmasına katkı sağlayacak şekilde modüler olarak tasarlanan ve gelişmiş 4 farklı teknolojiyi tek bir çatı altında toplayan Trijen gazlaştırma tesisi; gaz temizleme, gaz şartlandırma ve sıvı yakıt üretim sistemleriyle pilot ölçekte üretim gerçekleştirebilen tarihteki ilk tesisimiz olma özelliğini taşıyan gazlaştırma tesisidir. Bu çalışmalarla, kömürün madenlerde başlayan yolculuğu enerjiden kimyaya, makine endüstrisinden madenciliğe kadar birçok farklı endüstriye katkı sağlayacak bir teknolojik atılıma dönüştürülmektedir.

2016 yılında kurulan bu pilot sistemde önce sentez gazı üretilerek zararlı gazlardan temizlenmiş, şartlandırılmış, ortaya çıkan CO2 tutulmuş ve uygun Fischer Tropsch katalizörleri geliştirilerek sentetik sıvı yakıtın üretilmesi ile birlikte oldukça değerli ( kg’ı 1,45 dolar) bir yan ürün olan vaks üretimi de (sentetik balmumu) sağlanmıştır.

ELİ Müdürlüğümüz bünyesinde kurulan pilot tesiste yapılmakta olan Ar-Ge çalışmalarından elde edilen veriler göz önünde bulundurularak ilerleyen dönemde kurulacak endüstriyel tesisler ile hem kömürlere yüksek katma değer kazandırılması sağlanacak hem de emisyon ve kirletici parametreler %99 oranında azaltılarak ve karbon dioksitin tutulumu sağlanarak son derecede temiz ürünler elde edilmesi mümkün olacaktır. Günlük 26.000 varil sıvı yakıt üretim kapasitesinde kurulacak bir tesis ile yıllık yaklaşık 750 milyon ABD doları cari açığın azaltılması mümkün olacaktır.

TRİJEN Pilot Tesisi, ELİ/Soma/MANİSA

TKİ Tunçbilek Kömür Gazlaştırma Tesisi, Metanol ve/veya Elektrik Üretimi (Kojenerasyon) Projesi

Gazlaştırma Pilot Tesisi, GLİ/Tunçbilek/KÜTAHYA

Yerli imkanlarla linyitlerimizden katma değeri yüksek çeşitli kimyasallar ile elektrik ve ısı üretimini amaçlayan TKİ ülkemizin enerji ihtiyacı konusundaki dışa bağımlılığını en aza indirmeyi kendine görev edinmiştir.

Bu görev bilinci çerçevesinde Kurumumuz tarafından; 2012 yılında TKİ –TÜBİTAK MAM işbirliği ile GLİ Müdürlüğümüze ait Tunçbilek sahasında gazlaştırma pilot tesisi kurulmuştur. Tesis Dünyada yaygın olarak kullanılan sürüklemeli yatak tipinde olup, tesisin kurulum kapasitesi 250 kg/saat kömür ve termal gücü 1,1 MWth’dır.

Tunçbilek’te kurulan gazlaştırma pilot tesisinde muhtelif sahalara ait kömürlerin gazlaştırılması ve elde edilen gazın temizlenmesi amacıyla çalışmalar yürütülmüştür. Tesis bünyesinde ihtiyaç duyulan; kömürden sentez gazı üretimi ve gaz temizleme üniteleri ile gaz motoru ile elektrik ve ısı (kojenerarasyon) üretimi için gerekli teçhizatlar temin edilerek tesis işletmeye alınmıştır.

Metanol üretimi ile ilgili olarak projelendirme ve detay tasarım işleri yapılarak bu ünitelere ait ihale işlemleri için gerekli hazırlıklar tamamlanmıştır.

İnce Ebatlı Kömürlerin Geri Kazanımı Projesi

Kurumumuz tarafından üretilen kömür özelliklerinin iyileştirilmesi için kurulan yıkama tesislerinde oluşan ve artık olarak işlem gören ince ebatlı kömürlerin geri kazanılabilmesi amacıyla Ar-Ge çalışmaları gerçekleştirilmekte ve bu çalışmalar neticesinde alınan sonuçlar başarıyla uygulanarak ince ebatlı kömürlerin ekonomiye kazandırılması sağlanmaktadır.

Bu çerçevede; ilk önce GLİ Müdürlüğümüz bünyesinde yer alan Ömerler ve Tunçbilek lavvar tesislerine, sonra da ELİ Müdürlüğümüze ait Dereköy lavvarına ince kömür geri kazanım üniteleri kurulmuş olup, bu ünitelerde 2010 ve 2021 yılları arasında toplam 1,86 milyon ton kömür geri kazanılarak yaklaşık 180 milyon TL kazanç elde edilmiştir.

Kükürt Giderme ve Isıl Değeri Arttırma Amacıyla Kömür Katkı Maddelerinin Geliştirilmesi Projesi

Kurumumuz ile TÜBİTAK MAM arasında imzalanan sözleşme kapsamında yürütülen proje ile kükürt giderimini sağlayan ve ısıl değeri arttırıcı özel bir karışım hazırlanması ve linyit kömürlerine uygulanarak etkinliğinin araştırılması amaçlanmaktadır. Proje ile geliştirilecek karışımın bileşimi ve uygulama koşulları optimize edilecektir. Proje kapsamında; karışımda yer alacak hem kükürt giderici hem de ısıl değeri arttırıcı kimyasalların oranlarının belirlenmesi, karışımın hazırlama koşullarının (karıştırma hızı, katkı madde gerekliliği, vb.) ortaya konulması, uygulanacak kömürün tane boyut dağılımı ve karışım ilave oranının tespit edilmesi çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

TKİ Linyit ve Şlamlarının Mekanik Susuzlaştırma İle Zenginleştirilmesi Projesi

Proje ile Kurumumuzun ruhsatlı sahalarında üretilen linyit ve bu sahaların bulunduğu bölgelerde yer alan lavvar tesislerinde oluşan şlamların, geliştirilen bir ekstruder sistemi ile mekanik yoldan susuzlaştırılması ve buna bağlı olarak ısıl değerinin yükseltilmesi, kullanım alanının ve ekonomik değerinin arttırılması amaçlanmaktadır. Proje çalışmaları devam etmektedir.

TKİ-ÇLİ Müdürlüğü Açık Ocaklarından Üretilen Kömürlerin Stoklanması Sırasında Meydana Gelen Kendiliğinden Yanma
Olayının Araştırılması ve Stoklama Kriterlerinin Belirlenmesi Projesi

Proje ile ÇLİ açık ocak sahalarından üretilen kömürlerin termik santrale verilmeden önce stoklanması sırasında oluşan kendiliğinden yanma olayının araştırılması ve stoklama kriterlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Sahada oluşturulan stoklardan temin edilen kömür numunelerinin kendiliğinden yanmaya yatkınlık ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda stokların farklı bölgelerine yerleştirilen termoçipler vasıtası ile 100 gün boyunca stoklardaki anlık sıcaklık değişimleri incelenmiştir.